Trong những tháng gần đây, áp lực lên đồng euro đã gia tăng mạnh trong khi các nhà đầu tư đổ xô vào đồng đô la Mỹ, vốn được xem là một thiên đường trong thời kỳ biến động kinh tế.
Đồng euro từng là một biểu tượng quan trọng của sự thống nhất Châu Âu nhưng chỉ tỏa sáng trong niềm tin mạnh mẽ
Đồng euro được giới thiệu vào năm 1999 sau nhiều thập kỷ thảo luận và lập kế hoạch, với mục đích mang lại sự thống nhất, thịnh vượng và ổn định cho lục địa già. Sau hai cuộc chiến tranh lớn trong nửa đầu thế kỷ 20, lập luận cho đồng euro và dự án rộng lớn hơn của châu Âu là các thể chế chung sẽ làm giảm nguy cơ chiến tranh và khủng hoảng, và cung cấp các đấu trường ngoại giao để giải quyết xung đột. Vì thế mà đồng euro là một biểu tượng quan trọng của sự thống nhất này.
Nhưng giống như tất cả các loại tiền tệ khác, đồng euro chỉ mạnh bằng niềm tin của mọi người vào nó. Điều đó đã được kiểm chứng nghiêm túc cách đây khoảng một thập kỷ khi các nhà đầu tư tháo chạy khỏi trái phiếu của các quốc gia mắc nợ nhiều, và các gói cứu trợ đã dẫn đến những tranh cãi về chính sách tài khóa. Nhiều cuộc khủng hoảng đe dọa tương lai của tiền tệ, nhưng niềm tin hầu như đã được khôi phục. Khu vực đồng euro, bắt đầu với 11 quốc gia, sẽ chào đón thành viên thứ 20 vào năm tới.
Tuy nhiên, trong những tháng gần đây, khi chiến sự Nga-Ukraine bùng nổ, nó đã thách thức sự ổn định chính trị và tài chính của châu Âu, một số lượng lớn các yếu tố đã chống lại đồng euro và ủng hộ mạnh đồng đô la Mỹ, vốn đã tự khẳng định mình là nơi trú ẩn trong thời kỳ biến động kinh tế.
Với một cuộc chiến tranh ở biên giới khu vực đồng euro, nguồn cung cấp năng lượng không chắc chắn từ Nga và nguy cơ suy thoái ngày càng tăng, áp lực đè lên đồng euro cuối cùng đã tăng mạnh đến mức mới đây, nó đã giảm xuống dưới mức tương đương với đô la Mỹ chỉ trong một thời gian ngắn.
Đồng euro đã giảm xuống mức thấp nhất trong 20 năm qua, về mức gần bằng đồng USD
Cụ thể, vào ngày 12/7, đồng euro đã giảm xuống mức thấp nhất trong 20 năm qua, về mức gần bằng đồng USD. Đồng tiền chung châu Âu đã giảm xuống mức 1 euro bằng khoảng 1,007 USD, một sự sụt giảm nhanh chóng từ mức 1,15 USD vào thời điểm trước khi Nga triển khai chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine. Đó là một cảnh tượng chưa từng thấy kể từ tháng 12 năm 2002, trong những năm đầu tiên đồng tiền này tồn tại, lúc đó đồng euro cũng giảm gần mức tương đương với đồng USD.
Theo các chuyên gia, một yếu tố đẩy đồng euro xuống gần ngang giá với đồng USD là sự khác biệt về mức lãi suất ở Mỹ và châu Âu. Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) đã tăng lãi suất mạnh để giảm lạm phát, trong khi Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) cho đến nay vẫn ngăn các đợt tăng lãi suất mạnh. Điều này làm cho lợi suất trái phiếu chính phủ Mỹ cao hơn so với lợi suất trái phiếu của châu Âu, khiến các nhà đầu tư chuyển sang đồng USD và rời bỏ đồng euro.
“Lãi suất ở Mỹ dự kiến sẽ tăng lên 3% so với 1% ở châu Âu. Bởi vậy, tiền sẽ đến nơi có lãi suất cao hơn”, Carsten Brzeski, chuyên gia tại ngân hàng ING nói.
Triển vọng vẫn rất ủng hộ đồng đô la Mỹ
Trong khi đó, trên toàn cầu, chuỗi cung ứng đã bị gián đoạn do đại dịch và cuộc chiến ở Ukraine. Kể từ khi Nga tấn công Ukraine vào tháng 2, giá các mặt hàng thiết yếu bao gồm dầu mỏ, khí đốt tự nhiên, lúa mì và phân bón đã tăng vọt, đẩy giá thực phẩm và năng lượng trên khắp thế giới. Điều đó đã dẫn đến tỷ lệ lạm phát cao nhất trong nhiều thập kỷ.
Giờ đây, các ngân hàng trung ương ở Hoa Kỳ và châu Âu đã cam kết giảm lạm phát thông qua lãi suất cao hơn, ngay cả khi triển vọng kinh tế toàn cầu xấu đi. Nguy cơ suy thoái đã trở nên tồi tệ hơn do các hạn chế đối với sản xuất của Trung Quốc do các quy tắc đóng cửa nghiêm ngặt của chính sách Zero Covid, trong khi nỗ lực loại bỏ châu Âu khỏi năng lượng của Nga đang tỏ ra khó thực hiện. Vì vậy, những xu hướng này đã làm cho đồng đô la mạnh hơn trong khi cung cấp ít sự trợ giúp cho đồng euro.
Ebrahim Rahbari, người đứng đầu toàn cầu về phân tích ngoại hối tại Citi, cho biết: “Triển vọng vẫn rất ủng hộ đồng đô la”.
Sự sụt giảm mạnh của đồng euro diễn ra khi đồng đô la, trong nhiều thế hệ là một trong những nơi an toàn nhất để gửi tiền, đã mạnh lên so với hầu hết các loại tiền tệ lớn khác trên thế giới. Tiền tệ di chuyển như cổ phiếu, trái phiếu hoặc bất kỳ tài sản nào khác – các nhà đầu tư có thể mua chúng trực tiếp khi họ nghĩ rằng chúng sẽ tăng giá trị và bán khi họ nghĩ rằng chúng sẽ giảm. Chúng cũng phản ánh nhu cầu toàn cầu đối với tài sản của một quốc gia nói chung, bởi vì mua trái phiếu chính phủ Mỹ hoặc cổ phiếu Apple yêu cầu phải nhận được đô la trước và rất nhiều giao dịch toàn cầu diễn ra bằng đô la Mỹ. Vì vậy, như thường xảy ra trong thời kỳ kinh tế khó khăn, những người tìm kiếm một nơi an toàn đã mua nhiều đô la hơn so với các loại tiền tệ khác như đồng euro.
Thật khó để tìm thấy nhiều điều tích cực để nói về đồng euro
Tuần trước, sự không chắc chắn về tương lai của nguồn cung năng lượng châu Âu và lo ngại ngày càng tăng về việc Nga sẽ đóng cửa vĩnh viễn một đường ống dẫn khí đốt tự nhiên quan trọng tới Đức, điều này cũng đã đẩy đồng euro xuống mức thấp nhất trong 20 năm qua.
Nhưng các khoản đặt cược theo tỷ lệ ngang bằng so với đồng đô la đã có từ nhiều tháng trước. Kể từ tháng 4, Jordan Rochester, một chiến lược gia tại ngân hàng Nhật Bản Nomura, đã đặt cược rằng đồng euro sẽ đạt mức ngang bằng với đồng đô la. Các dự đoán tương tự cũng theo sau, bao gồm cả JPMorgan Chase và HSBC.
Sau đó, Chủ tịch Ngân hàng Trung ương châu Âu, Christine Lagarde, đã đưa ra một kế hoạch rõ ràng để tăng lãi suất lần đầu tiên trong hơn một thập kỷ vào tháng 7 này. Kể từ đó, các nhà hoạch định chính sách đã tăng cường cam kết của họ, nói rằng khi lãi suất tăng trở lại vào tháng 9, một bước nhảy có thể sẽ lâu hơn so với tháng 7.
Cuối cùng, những kế hoạch này vẫn không đủ để xoay chuyển quỹ đạo của tiền tệ. Các nhà phân tích tại HSBC đã viết trong một lưu ý cho khách hàng vào đầu tháng 7 rằng: “Thật khó để tìm thấy nhiều điều tích cực để nói về đồng euro. Tin tức kinh tế là rất khó khăn”.
Có ít câu hỏi về khả năng phục hồi của đồng euro khi có nhiều tiến bộ trong việc củng cố liên minh
Cùng lúc đó, ông Rochester của Nomura cho biết ông dự kiến đồng euro sẽ đạt mức ngang bằng với đồng đô la vào cuối tháng 8. Cuối cùng, nó diễn ra nhanh chóng hơn nhiều.
Hiện nay, có ít câu hỏi về khả năng phục hồi của đồng euro khi có nhiều tiến bộ trong việc củng cố liên minh. Cam kết của ngân hàng trung ương Châu Âu trong việc bảo tồn tiền tệ cách đây một thập kỷ đã không được thử nghiệm đáng kể kể từ đó.
Nhưng đồng tiền yếu hơn sẽ gây thêm đau đầu cho Ngân hàng Trung ương châu Âu, vì nó sẽ làm tăng thêm áp lực lạm phát của khu vực bằng cách tăng chi phí nhập khẩu. Các ngân hàng trung ương cho biết họ không nhắm mục tiêu vào một mức tỷ giá hối đoái, nhưng họ sẽ khó có thể bắt được sự sụt giảm của đồng tiền này bằng lời nói, vì lực đẩy đồng đô la lên rất mạnh.
Với lạm phát ở Hoa Kỳ ở mức cao nhất trong bốn thập kỷ, Cục Dự trữ Liên bang đã tăng cường thắt chặt chính sách tiền tệ với các mức tăng lãi suất lớn. Jerome H. Powell, chủ tịch Fed, cho biết tại một hội nghị vào cuối tháng 6 rằng ông dự kiến lãi suất chuẩn của họ sẽ đạt mức cao tới 3,5% trong năm nay. Ông nói thêm rằng có nguy cơ ngân hàng trung ương sẽ đi quá xa trong việc tăng lãi suất để hạ nhiệt nền kinh tế Mỹ nhưng để lạm phát ở mức cao là một rủi ro lớn hơn.
Không giống như Fed, các nhà hoạch định chính sách châu Âu không cố gắng hạ nhiệt một nền kinh tế đang phát triển nóng. Ở châu Âu, mức tiêu thụ vẫn chưa trở lại mức trước đại dịch.
Ông Rahbari, nhà phân tích của Citi, cho biết: “Ngân hàng Trung ương Châu Âu sẽ phải vật lộn để theo kịp sự quyết định của Fed trong việc giải quyết lạm phát hoặc đẩy lãi suất lên cao”.
Trong khi Ngân hàng Trung ương châu Âu lên kế hoạch tăng lãi suất, thì ngân hàng này cũng phải theo dõi các thị trường trái phiếu có chủ quyền. Đã có những lo ngại về tác động của việc tăng lãi suất và sự kết thúc của các chương trình mua trái phiếu của ngân hàng trung ương đối với các thành viên mắc nợ nhiều nhất của khối.
Ví dụ, ở Ý, chi phí đi vay đã tăng mạnh trong tháng 6 và các quan chức đang cố gắng phân biệt xem mức độ phản ánh của những động thái này đối với rủi ro tình hình tài chính của Ý và cái được gọi là lãi suất phân mảnh nhanh chóng giữa các khu vực đồng euro. Các thành viên sẽ làm cho chính sách tiền tệ kém hiệu quả hơn. Vì thế, châu Âu đang chuẩn bị một công cụ chính sách mới để đối phó với sự phân mảnh đó, mà các ngân hàng trung ương coi là sự phá vỡ giữa các yếu tố cơ bản về kinh tế và chi phí đi vay của chính phủ. Ông Rahbari nói: “Đây sẽ là một thời gian thử nghiệm nữa đối với khu vực đồng euro và ngân hàng trung ương của lục địa này trong năm tới”.
