Cách thị trấn Cần Đước 12km về hướng Đông, tọa lạc trên diện tích 882m2, thuộc ấp Cầu Ngang, xã Long Hựu Đông, huyện Cần Đước, tỉnh Long An, có một di tích kiến trúc cổ khá độc đáo – đó là Nhà Trăm Cột có tuổi đời hơn 100 năm.

Nhìn trên bình đồ, Nhà Trăm Cột có kiểu chữ “Quốc”, 3 gian, 2 chái.

Di ảnh của gia chủ ngôi nhà cổ

Theo tìm hiểu, đầu tiên cụ Hoa phải bỏ ra vài trăm đồng bạc Đông Dương để chuẩn bị nguyên vật liệu, mua gỗ từ trên rừng về, mua gạch ngói ở Bình Dương. Sau đó, ông thuê một nhóm thợ chạm nổi tiếng ở gồm 15 thợ từ làng Mỹ Xuyên – làng chạm khắc mộc nổi tiếng của Thừa Thiên – Huế thực hiện bằng chất liệu chủ yếu là các loại gỗ quý như cẩm lai, mun…vào làm ròng rã trong 3 năm thì hoàn thành.

Nhà có kết cấu kiểu “xuyên trính” –  một kiểu thức thời Nguyễn, điển hình cho kiểu kiến trúc dân dụng nhà ở của tầng lớp thượng lưu ở Nam bộ vào cuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20.

Toàn bộ diện tích công trình bao gồm cả đất vườn là 3.456m2. Riêng diện tích của ngôi nhà là 460,81m2. Ngôi nhà được xây dựng theo kiểu chữ “Đinh” có 2 cổng đi vào ở hướng Đông và hướng Nam. Cổng được xây bằng xi măng bên trên có mái che (hiện nay mái che không còn nữa) lối đi từ cổng vào đến bậc thềm được lát gạch. Nền nhà cao 92cm, được ẩn đá hộc và xi măng, xung quanh có 5 bậc tam cấp để lên xuống. Nền nhà được lát gạch hình lục giác màu nâu. Ngôi nhà có tất cả là 120 cột bằng gỗ cẩm lai (68 cột tròn và 52 cột vuông). Các cột tròn được phân bổ thành 6 hàng ngang, cột được bào nhẵn. Hàng cột cao nhất có trang trí bao lam cao 4,9m, đường kính 25cm, còn cột vuông được phân bố chủ yếu ở các vạch tường và hai bên chái phía sau.

Nhà gồm có 5 gian, 2 chái, ở phía sau 2 chái nhà đối xứng nhau qua 1 cái hồ khô không nước, có diện tích là 69,52m2. Bờ thành của hồ cũng chính là chiều cao của nền nhà ở phần này. Một bức vách chạy ngang nhà, ngăn ngôi nhà lớn ra thành phần trước và phần sau, được thông nhau qua một cái cửa phía bên trái.

Mái nhà được lớp ngói âm dương, bên dưới lợp ngói được quét vôi trắng. Các bức vách xung quanh đều bằng gỗ. Mỗi đầu gồm kèm nhiều chạm khắc hình rồng. Ở phần giữa của cây kèo, nơi tiếp với đầu cột, chạm một bông hoa nổi lớn, các thanh xà đều trang trí hoa văn.

Ở hàng cột cao nhất phía trước ngôi nhà, giữa các khung cột, được trang trí 3 bao lam, phần trung tâm của bao lam ở giữa chạm hình chim phụng, hai bên thì chạm hình mai liên điểu. Ở phần trung tâm hai bao lam hai bên chạm hình chim công và hai bên là hình chiêm muông thú hoa lá cỏ cây rất công phu. Phía trên các bao lam là một tổ hợp chạm trổ điêu khắc gồm nhiều mảnh gỗ hình vuông, hình chữ nhật ghép lại thành bức vách, các mảnh này được chạm khắc hình chiêm muông thú cỏ cây rất điêu luyện. Một vài mảnh được khắc xà cừ rất tinh xảo.

Ngôi nhà hiện có 120 cột gỗ với 68 cột tròn và 52 cột vuông, 

100% cột, kèo được kết nối với nhau bằng mộng gỗ mà không dùng đinh tán hoặc dây.

Theo các nhà nghiên cứu, đây là một ngôi nhà có kiểu thức thời Nguyễn, về đại thể mang dấu ấn rõ rệt của phong cách Huế. Nhưng do được làm theo đơn đặt hàng của gia chủ trong bối cảnh Nam Bộ thời thuộc Pháp nên có nhiều nét tiểu dị trong đề tài trang trí, tạo được sự phong phú và đa dạng. Đó cũng là một phần lịch sử – văn hóa đất phương Nam ở cuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20.

Kỹ thuật chạm trổ vô cùng tinh xảo

Bên cạnh đó, những đồ vật trong ngôi nhà Trăm cột này cũng có cùng niên đại với nó và đều được làm bằng các loại gỗ quý như cẩm lai và gỗ đỏ. Ở phía trước bàn thờ được bố trí một bộ phận ghế trường kỷ, một bộ bàn tròn và 2 bộ bàn ghế hình chữ nhật. Phía bên phải có đặt một bộ bàn tròn, một bộ sa- long (mặt bàn hình hạt xoài)… Ở gian thờ trên 1 thanh sàn có 3 tấm liễn mà người ta tặng cụ Hoa lúc ăn tân gia. Tấm giữa được sơn son thiếp vàng có 4 chữ nho: “Sơn trang cổ tận” – Tạm dịch “Núi cao không dứt”. Hai tấm 2 bên có dòng chữ giống nhau được khảm xà cừ “Thiện cực lạc” – Tạm dịch “Làm việc thiện rất vui”. Các đồ vật này hiện nay vẫn còn được lưu giữ nguyên vẹn trong ngôi nhà.

Ngôi nhà Trăm cột tại Long An được xây dựng với mục đích để ở, không gắn với tín ngưỡng của một tôn giáo nào, nhưng nó lại mang giá trị lớn về nghệ thuật kiến trúc điêu khắc. Chính những điều đó đã thu hút người xem và tạo cảm giác thanh thoát, nhẹ nhàng, đồng thời cảm phục trước tài năng của những người thợ điêu khắc dân gian tài năng.Nhà Trăm Cột đã được Bộ Văn Hóa – Thông Tin xếp hạng là di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia tại Quyết định số 2890-VH/QĐ ngày 27/09/1997.

——————————————

 

 

Hồng bảo Kỷ lục được hiểu là những công trình Kỷ lục được thực hiện trong một thời gian dài, tích hợp những giá trị về kiến trúc, thẩm mỹ, văn hóa… để hình thành nên cho mai sau những di sản, đồng thời góp phần viết tiếp những câu chuyện mà cha ông đã gây dựng, từ đó góp phần định vị những giá trị địa phương nói riêng và Việt Nam nói chung vươn tầm khu vực và thế giới, góp phần định hình, phát triển hình ảnh du lịch địa phương nói riêng và đất nước nói chung thông qua những công trình biểu tượng.

Hành trình tìm kiếm TOP 100 Hồng bảo Kỷ lục Thế giới tại Việt Nam được Tổ chức Kỷ lục Việt Nam (VietKings) giao cho Trung tâm TOP Việt Nam triển khai và đề cử đến Viện Kỷ lục Thế giới (World Mark) với mong muốn góp phần nhận diện, định vị, quảng bá hình ảnh quốc gia – địa phương ra thế giới. Dự án là một hành trình dài hơi và có thể tiếp nối từ thế hệ này sang thế hệ khác trong mục tiêu chung tạo ra những thay đổi về kiến trúc cảnh quan hiện hữu và quan trọng hơn là góp phần tạo nên những giá trị chiều sâu về văn hóa điểm đến hay lịch sử gắn liền với điểm đến.